PATRON

Praca pisarska:

Współpraca z „Kolcami”:  Humoreska Węzeł gordyjski, podpisana kryptonimem Hen. „Kolce. Tygodnik humorystyczno-satyryczny” 1896 nr 39. Z pismem tym Henryk Goldszmit współpracuje do 1904; ogłasza tam około 250 tekstów (humoreski, felietony satyryczne) pod różnymi kryptonimami. Wyróżnienie w konkursie dramatycznym im. I.J. Paderewskiego: W 1899 dramat Którędy?, nadesłany na konkurs pod pseudonimem Janusz Korczak, otrzymał zaszczytne wyróżnienie. Tekst dramatu nie dochował się. Współpraca z czasopismami (wymienione najważniejsze): „Czytelnia dla Wszystkich. Tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich”, 1898 – 1901; ponad 150 tekstów podpisywanych kryptonimami i pseudonimami, także powieść Dzieci ulicy w tygodniowym dodatku powieściowym. „Wędrowiec. Pismo ilustrowane”. 1900; siedmioodcinkowy cykl artykułów na tematy wychowania pod pseudonimem Janusz Korczak.  „Głos. Tygodnik naukowo-literacki, społeczny i polityczny”. 1904 – 1905; drobne teksty w rubryce Na mównicy (będącej trybuną ideową pisma), krótkie reportaże, felietony, artykuły społeczno-polityczne, podpisywane kryptonimami i pseudonimami; także powieść Dziecko salonu w odcinkach; pismo zawieszone przez carską cenzurę. „Przegląd Społeczny” (kontynuacja „Głosu” pod zmienionym tytułem). 1906-1907; „Społeczeństwo” (kontynuacja „Przeglądu Społecznego”). 1907 – 1910.

Publikacje pedagogiczne:

Jak kochać dziecko. Dziecko w rodzinie, 1919; Momenty wychowawcze, 1919, Jak kochać dzieci. Internat. Kolonie letnie. Dom Sierot, 1920, Prawo dziecka do szacunku, 1928.  Udział w wojnach: 1914 powołany do wojska rosyjskiego, służy jako ordynator polowy szpitala wojskowego na Ukrainie; w czasie trzydniowego urlopu (1915) jedzie do Kijowa, gdzie poznaje Marię Rogowską-Falską, późniejszą dyrektorkę „Naszego Domu”; po demobilizacji z wojska (1917) udaje się znów do Kijowa i podejmuje pracę lekarza pediatry w przytułkach dla dzieci ukraińskich oraz psychologa w polskim przedszkolu. Obserwuje rozgrywające się w tym mieście wydarzenia rewolucji bolszewickiej 1917 i wojny domowej. 1919-1920 bierze udział w wojnie polsko-bolszewickiej, pracuje w wojskowych szpitalach epidemicznych, zaraża się tyfusem. Chorego pielęgnuje matka, która zarażona – umiera (11 luty 1920).

Współpraca z czasopismami:

„W słońcu” (pismo dla dzieci) 1913-1926; publikuje tu m.in. fragmenty gazetki tygodniowej Domu Sierot i felietony polityczne dla dzieci; „Głos Nauczycielski” 1919; „Opieka nad Dzieckiem” 1923-1931; „Dos Kind” (miesięcznik w języku żydowskim) 1924-1938, artykuły tłumaczone; „Szkoła Specjalna” (kwartalnik) 1924/1925-1938/1939.

Działalność społeczno-oświatowa:

1919 współpraca z organizacjami: Centralny Komitet Pomocy dla Dzieci (powołany w niepodległej Polsce dla pomocy dzieciom – ofiarom wojny); Wydział Opieki nad Dzieckiem Robotniczym przy Centralnej Komisji Związków Zawodowych; Fundacja Polsko-Amerykańskiego Komitetu Pomocy Dzieciom, gdzie reprezentuje żydowskie instytucje pomocy; 1921 współinicjuje założenie Towarzystwa „Nasz Dom”, mającego na celu wspomaganie sierocińca dla polskich dzieci robotniczych „Nasz Dom” w Pruszkowie; z sierocińcem tym, kierowanym przez Marię Falską, współpracuje od 15 listopada 1919, współtworzy jego założenia wychowawcze; w 1935 usuwa się ze współpracy z „Naszym Domem” (od 1930 w nowym budynku na Bielanach w Warszawie), pozostając nadal członkiem Towarzystwa. Nauczanie: 1919 – 1923 wykłady z psychologii w żydowskiej szkole pielęgniarek dla dzieci (kierowniczka – dr Anna Braude-Hellerowa). 1921 odczyt Wiosna i dziecko, inaugurujący cykl odczytów o dziecku, organizowany przez Polsko-Amerykański Komitet Pomocy Dzieciom. 1922 współpraca z Państwowym Instytutem Pedagogiki Specjalnej (dyrektorka – Maria Grzegorzewska). 1922 / 1923 wykładowca w seminarium dla freblanek, organizowanym przez żydowskie stowarzyszenie kulturalno-oświatowe „Tarbut”. 1925 / 1926 wykładowca psychologii dziecka w Państwowym Seminarium dla Nauczycieli Religii Mojżeszowej. 1929 wykłady pt. „Społeczeństwo dziecięce” w Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej. 1930 dwugodzinne zajęcia raz w tygodniu w Państwowym Instytucie Nauczycielskim; odchodzi w 1935 na znak protestu przeciw odwołaniu przez władze dyrektorki – Marii Grzegorzewskiej.

Publikacje literackie:

Król Maciuś Pierwszy, 1923; Król Maciuś na wyspie bezludnej, 1923; Bankructwo Małego Dżeka, 1924; Kiedy znów będę mały, 1925; Bezwstydnie krótkie, 1926; Prawidła życia. Pedagogika dla młodzieży i dorosłych, 1930. 9 października 1926 inauguracyjny numer „Małego Przeglądu”, pisma dla dzieci, pisanego przez same dzieci, drukowanego jako dodatek tygodniowy do wydawanej w języku polskim żydowskiej gazety „Nasz Przegląd”. Korczak założył to pismo i prowadził je do 1930 (później redakcję przejął Igor Newerly). 15 stycznia 1935 inauguracja audycji radiowych dla dzieci w Polskim Radiu, znanych jako gadaninki radiowe Starego Doktora; prowadził je Korczak z przerwami do 1939 (niektóre audycje także dla dorosłych, w 1938 – powieść radiowa Moje wakacje) Prace literackie: 1 października 1931 premiera dramatu Senat szaleńców w teatrze Ateneum w Warszawie ze Stefanem Jaraczem w roli głównej; 1934 książkowa publikacja powieści Kajtuś Czarodziej. Przełom września i października 1934 pierwsza podróż do Palestyny, lipiec-sierpień 1936 druga podróż; planowana – trzecia (na rok? na stałe?) nie dochodzi do skutku z powodu wojny. Współpraca z czasopismami (tłumaczenia): „Olami” (Mój świat), 1935-1938; „Olami Hakatan” (Mój mały świat) 1936, 1938 – wydawane w Warszawie dwutygodniki w języku hebrajskim; [1]”Hechaluc Hacair” (Młody  Pionier), 1938-1939 i „Haszomer Hacair” (Młody Strażnik), 1938 – wydawane w Warszawie miesięczniki w języku hebrajskim. Prace literackie: Uparty chłopiec. Życie Ludwika Pasteura, 1938; Ludzie są dobrzy, 1938 (Biblioteka Palestyńska dla Dzieci); Trzy wyprawy Herszka, 1939 (Biblioteka Palestyńska dla Dzieci); Pedagogika żartobliwa. Moje wakacje. Gadaninki radiowe Starego Doktora, 1939; Dzieci Biblii, Mojżesz, tłumaczenie hebrajskie w czasopiśmie „Omer” (Tel Awiw) 1939. W pierwszych dniach wojny zgłasza się do Służby Polskiego Radia, wygłasza pogadanki dla dzieci, nawołuje do spokoju.
Zabiega niestrudzenie o społeczne wsparcie dla Domu Sierot, organizuje dla jego pensjonariuszy kolonię letnią (czerwiec-lipiec 1940). W czasie przesiedlenia Domu do getta zostaje aresztowany za nienoszenie nakazanej Żydom przez władze okupacyjne opaski z gwiazdą Dawida (listopad 1940). Przez miesiąc przebywa w więzieniu. Wraca do Domu Sierot znajdującego się już w obrębie getta przy ulicy Chłodnej 33. W październiku 1941 następuje kolejne przesiedlenie Domu na ulicę Sienną 16 – Śliską 9. W lutym 1942 Korczak podejmuje się dodatkowej opieki nad zaniedbanym internatem dla sierot przy ulicy Dzielnej 39. Od maja do sierpnia tego roku pisze Pamiętnik. 18 lipca odbywa się w  Domu inscenizacja sztuki Rabindranatha Tagore Poczta, która w zamyśle Korczaka ma przygotować dzieci do godnej i świadomej śmierci. 22 lipca rozpoczyna się w getcie akcja zagłady. 5 lub 6 sierpnia Dom Sierot zostaje wyprowadzony na Umschlagplatz; Korczak wraz z dziećmi i personelem odjeżdża wagonami do obozu zagłady w Treblince.
/Życiorys i zdjęcie pochodzą ze stron www Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie i zostały tutaj opublikowane za jego wiedzą i zgodą./

HYMN SZKOŁY

I.
Dla kochanego Doktora
czerwona róża w prezencie,
za Twoje myśli i czyny,
za Twoją miłość w podzięce.

Zielony Sztandar Doktorze,
powiewa nad Twoim czołem,
zmęczone są Twoje oczy,
lecz szczęście usypia w nich.

II.
Kochają Cię Twoje dzieci,
nawet się śmierci nie boją.
My dziś Cię także kochamy,
i chcemy tak jak Ty żyć.

Pragniemy iść Twoim śladem,
Pragniemy przy Tobie być.
Jak Ty dla dzieci być przykładem,
Tak my też będziemy żyć.
Jak Ty dla dzieci być przykładem,
Tak my też będziemy żyć.